Welke opgaven liggen er voor eiwitteelten in De Peel?
„Er liggen flinke uitdagingen voor de landbouw in De Peel als het gaat om het verbeteren van de bodem- en waterkwaliteit. Intensieve teelten staan onder druk. Drie partijen, AgroProeftuin Noordoost-Brabant, Innovatiehuis de Peel en de LLTB zagen hierin aanleiding om te gaan samenwerken en te onderzoeken welke voordelen eiwitteelten telers in De Peel kunnen bieden. Enerzijds als nieuw verdienmodel, anderzijds als slimme gewasrotaties waarmee de bodem- en waterkwaliteit kan worden verbeterd”, licht Ellen Kusters, projectleider AgroProeftuin Noordoost-Brabant, de aanleiding van het project toe.
Het project zou in 2025 worden afgerond, maar wordt voor in ieder geval een half jaar verlengd. Onder meer op het gebied van veredeling, onkruidbeheersing en afzet liggen nog opgaven, vertelt Kusters. Ook gaan de betrokken partijen aan de slag met de korte keten, zodat teelt en afzet nog dichter bij elkaar worden gebracht.
Bundeling van kennis
Een van de resultaten van het project is de bundeling van (al bestaande) informatie. Teelthandleidingen, maar ook factsheets over de teelt van lupine en veldbonen zijn uitgebracht in kader van het project. „Informatie over zaken als het afstellen van de zaaimachine, het moment van zaaien en het bepalen van het juiste oogsttijdstip, noem maar op. Het is deels nieuwe informatie, maar ook bestaande informatie die vaak te versnipperd was of niet toegankelijk voor telers.”
Ook is binnen het project gekeken hoe de eiwitteelten passen in het bouwplan. „We hebben instrumenten gemaakt waarmee telers een stappenplan kunnen doorlopen, zodat je jezelf in ieder geval de goede vragen stelt. En in de teelthandleidingen is informatie over bodemschimmels en aaltjes waar telers uit kunnen putten.” Zo zijn veldbonen bijvoorbeeld een waardplant voor verschillende soorten plantpathogene aaltjes en schimmels, en kunnen deze ook verminderen. Het wortellesieaaltje en het stengelaaltje kunnen bijvoorbeeld vermeerderen op veldbonen. Mais en granen zijn de veiligste teelten na veldbonen. „Veldbonen zijn zelf ook gevoelig voor aaltjes en schimmels. Voor lupine is alle beschikbare kennis over bodemziekten en aaltjes bij elkaar gezet in het rapport Lupine in het Zuidoostelijk bouwplan.”
Veredeling
Een belangrijk inzicht dat het project heeft opgeleverd, is dat er nog een flinke opgave ligt aan de kant van de veredeling, vertelt Kusters. „Het is belangrijk dat de veredeling, telers en verwerkers dichter bij elkaar komen en van elkaar horen wat er nodig is. Het gaat niet alleen om de tonnen die eraf komen, maar ook om de kwaliteit, welke inhoudsstoffen zijn wenselijk. Juist in eiwitgewassen zit een diversiteit aan inhoudsstoffen die al dan niet bruikbaar zijn, afhankelijk van het doel. Een veldboon of ander gewas dat geschikt is voor dierlijke consumptie, afhankelijk van de verhouding vicine-convicine die erin zitten, is niet per definitie lekker voor de humane consumptie.”
Ook wat betreft de onkruidbeheersing liggen nog opgaven. „We gaan verder onderzoek doen naar onkruidbestrijding in relatie tot het verspreiden van ziekten. Je moet mechanische onkruidbestrijding toepassen, maar je moet dan wel voorkomen dat je ziekten gaat verslepen. Is het bijvoorbeeld mogelijk om op basis van dronebeelden besmettingshaarden te lokaliseren, zodat je daar rekening mee kunt houden?”
Vlinderbloemigen als veldbonen en lupine zijn in staat om stikstof vast te leggen in de bodem. „Maar hoe til je de stikstof over de winter heen en hoe komt het daarna vrij? Welk vanggewas kun je daarvoor het beste telen na een vlinderbloemige? Met het beantwoorden van die vragen zijn we in het project ook bezig geweest. Het lastige was alleen dat het de afgelopen twee jaar zo ontzettend nat was. De stikstof is uitgespoeld en de aaltjes zijn verzopen, riep ik wel eens. Ook op dit vlak willen we nog meer onderzoek doen.”
Teelt en afzet gelijk
„Een belangrijke factor binnen het project is om de teelt en afzet gelijk op te laten lopen. Vanuit telers was er niet enkel de vraag om kennis over de teelten, maar ook wilden zij weten wat er aan de afzetkant mogelijk is. In het project is daarom ook door diverse partijen contact gelegd met afnemers. Door samen op te trekken, kun je je sterker maken richting de afzetkant. Zo is de telersgroep Lupine inmiddels de samenwerking aangegaan met Lekkerlupine. Ook de relaties met Eiwitboeren Nederland en de BeanDeal zijn versterkt. We hebben drempels weg kunnen nemen, zowel voor telers als afnemers. De komende tijd gaan we ons ook meer richten op de potentie van de korte keten.”
Tot slot gaan de betrokken partijen ook aan de slag met reststromen: zowel bij de teelt als de verwerking. „We zijn aan het onderzoeken welke potentiële afzetkanalen er zijn voor restproducten van veldbonen of lupine.”
