Column: Predatie en frustratie ondergeschoven kindjes bij weidevogelbeheer

Wageningen Universiteit en Sovon Vogelonderzoek Nederland brachten deze week in opdracht van de provincies en het ministerie van LVVN een onderzoek naar buiten over het effect van agrarisch natuurbeheer. Het rapport is vooral gebaseerd op statistiek en statistische modellen met als niet erg verrassende conclusie dat bij zware beheerpakketten het ANLb goed werkt voor weide- en akkervogels.

Voor een stabiele trend weidevogels rolde er wel een zeer fors percentage uit van 41 procent aan zwaar beheer binnen een gebied dat minimaal nodig is volgens de onderzoekers. Daar zit wel een enorme spreiding in van 27 tot 81 procent. Voor de grutto is het 49 procent en om de populatie te laten groeien zelfs 61 procent. De populatie kieviten groeit bij 49 procent zwaar beheer.

Bij akkervogels is het 16 procent en is de spreiding 9 tot 100 procent aan zwaar beheer per gebied. Zwaar beheer maakt momenteel 2,51 procent van het agrarisch gebied uit.

Predatie niet meegenomen

Een deel van de boeren, Boerennatuur en politiek willen wel meer zwaar beheer, al lijkt mij 49 of 61 procent in een weidevogelgebied wel erg ambitieus. Het is wel één van de belangrijkste aanbevelingen uit het rapport. Voordat zo’n percentage tot doel wordt verheven binnen een provincie, zullen de ambtenaren even de rest van het rapport moeten lezen. Bij de percentages aan zwaar beheer is geen rekening gehouden met de factor predatie, terwijl iedereen die zelf actief is met weidevogelbeheer weet dat predatie veruit de grootste factor is waarom er weinig kuikens groot worden. Volgens de onderzoekers van WUR en Sovon kon predatie niet meegenomen worden in het onderzoek ‘door een gebrek aan consistente, tussen gebieden vergelijkbare, gegevens met betrekking tot het voorkomen van predatoren en hun effect op de reproductie van doelsoorten’.

Gelukkig concluderen de onderzoekers ook dat predatie is toegenomen en dat predatiebeheer een integraal onderdeel moet zijn van de bescherming. Eigenlijk staat hier dat de berekende percentages aan zwaar beheer naar beneden kunnen, wanneer er ook in en om de weidevogelgebieden actief aan predatiebeheer wordt gedaan.

Frustratie door controles

Iets wat de lijst met aanbevelingen niet haalde, maar wel in een bijlage van het WUR/Sovon onderzoek staat, waren de ervaringen van boeren en collectieven met het ANLb. Hiervoor belegden de onderzoekers een sessie met 22 deelnemers. Citaat: ‘Bij de aanwezigen heerst veel frustratie over de wijze waarop controles van het beheer door de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (NVWA/RVO) worden uitgevoerd. Naar het oordeel van de aanwezigen wordt het beheer in te sterke mate gecontroleerd op exacte afspraken ten aanzien van het beheer, waardoor onvoldoende aandacht is voor de ecologische effectiviteit van het beheer.’

Percelen met uitgesteld maaibeheer werden bijvoorbeeld afgekeurd, omdat er onder het vossenraster met een bosmaaier was gemaaid. Dat is nodig om vossen er niet onderdoor te laten kruipen, maar de controleurs constateerden een overtreding. Ook de wisselende waterpeilen van plasdrassen als gevolg van regenwater leidt vaak tot afkeur van vergoedingen, omdat het waterpeil dan niet meer klopt met de regeltjes. Terwijl juist die dynamiek voor slikranden zorgt, waar de weidevogels hun voedsel vinden.

Boeren die gaan voor weidevogels en de juiste intenties hebben, moet je als overheid niet zo behandelen. Anders heb je straks op papier alle vinkjes op groen, maar geen weidevogels meer.

Marktconforme vergoedingen

Ondanks die frustratie is er nog steeds een grote groep boeren die aan meer ANLb wil doen, vooral als het onkostenmodel wordt ingeruild voor een verdienmodel. Gelukkig is het huidige kabinet daar ook van doordrongen. Er komt structureel 500 miljoen euro extra aan ANLb bij. En uit een presentatie van het ministerie van LVVN op de onlangs gehouden BoerenNatuur-dag in Nijkerk blijken de ambtenaren de goede richting op te denken om dat extra geld weg te zetten. Langjarige contracten, vergoedingen die concurrerend zijn ten opzichte van reguliere agrarisch productie, vergoedingen indexeren en een bedrijfstoeslag voor bedrijven die fors willen inzetten op agrarisch natuurbeheer. Boven deze beoogde aanpassingen van het ANLb stond wel een kleine disclaimer door het woord ‘uitdagingen’. Blijkbaar zoekt het ministerie nog de juiste weg om het daadwerkelijk te realiseren en Brussel te overtuigen dat meer geld per hectare niet gezien wordt als staatssteun.

Mijn conclusie is dat het glas voor de weidevogels halfvol is, maar dan moet predatiebeheer, marktconforme vergoedingen en vertrouwen in boeren wel gaan komen.