Column: Brabantse zorgvuldige regelzucht!
Onlangs mocht ik een verhaal vertellen op het 50-jarig jubileum van Makelaarskantoor Van den Berk & Kerkhof. Eerste gastspreker was Anne-Marie Spierings (gedeputeerde van provincie Noord-Brabant namens D66) en na mij Frits van Eerd (CEO van supermarkt Jumbo). Een mooie line-up. Iemand vroeg me vooraf of ik, als klein boertje, zenuwachtig was voor deze presentatie. „Nee, niet echt”, zei ik naar waarheid. Maar tegen de tijd dat Anne-Marie Spierings klaar was met haar uiteenzetting van de Brabantse beleidsplannen voor de ontwikkeling van de landbouw, werd ik wel zenuwachtig. Leren we dan echt niets uit het verleden?
Intelligent maar onmogelijk
Mevrouw Spierings presenteerde een lijst aan nieuwe maatregelen waar je als boer akelig van wordt. Brabants zorgvuldig opgesomd in een niet aflatende stroom details, waarna ze zelfs even on stage de oplossing voor een luchtwasser bij jongvee ontwikkelde om deze oplossing direct als ‘end off pipe’ te torpederen tot ‘niet wenselijk’. Werkbare oplossingen zijn er in veel gevallen nog niet, maar de boeren worden toch verplicht tot investeren en vervroegd aan de eerdere afspraken te voldoen. De vragen na afloop schoten direct door naar de details en Anne-Marie gaf dapper antwoord. Hadden we maar niet zulke intelligente bestuurders die voor alle problemen een detaillistische oplossing bedenken, waarna de ondernemers met een woud aan regels, subsidies en deadlines achterblijven. Wat is de visie achter deze plannen? Waarom zegt provincie Noord-Brabant niet meteen dat de boeren moeten vertrekken!
Beleidsregel werkt vaak niet
Sinds minister Braks in 1984 ingreep met de Interimwet beperking varkens- en pluimveehouderijen, hebben overheden er een gewoonte van gemaakt om regels te verzinnen die precies bewerkstellingen wat ze niet beogen. Had Braks het lef gehad om tegen de lobby van de energie- en kustmestindustrie in te gaan, dan had hij besloten dat kunstmest in de regelgeving gelijkgesteld zou worden met organische mest. Dan hadden we nu een kringlooplandbouw gehad en was het oppervlak van Groningen wellicht wat minder snel gedaald.
Teveel regels
Tijdens mijn presentatie liet ik een overzicht zien van de regelgeving in 2003. Dit overzicht is gemaakt door Jo Voet, destijds beleidsmedewerker van het toenmalige ministerie van LNV. Op de lijst stonden 72 kruisjes waar regelgeving knelde voor het implementeren van innovaties in de veehouderij. Ons plan om het ‘Nieuw Gemengd Bedrijf’ te realiseren, was onmogelijk door knellende regelgeving van de EU, Nederland, de provincies, de gemeenten en andere bemoeizuchtige organen. Veel van de regels conflicteerden bovendien met elkaar. Conclusie: vergeet het maar, de regels maken het plan bij voorbaat onmogelijk. Na lang plannen, innovaties ontwikkelen, nog meer nieuwe regels en procedures zijn alle vergunningen er uiteindelijk toch gekomen. Daar hebben wij als ondernemers jammer genoeg een onmogelijke prestatie voor moeten leveren.
Kringloop en kleinschalig denken
De kringloop is ‘in’ en kleinschalig denken is ook ‘in’. Deze twee denkwijzen zijn in de werkelijkheid van de huidige maatschappij enorm strijdig met elkaar en leiden vaak tot kleingeestige oplossingen. Als je in groepen van 20 tot 50 miljoen mensen bij elkaar gaat wonen in de buurt van een grote zeehaven, heeft dat als onafwendbare consequentie dat je producten moet aanvoeren. Als je als bestuurder in zo’n soort samenleving uitgaat van een kringloop binnen deze woongemeenschap, dan maak je je schuldig aan de komende hongerwinter. Of je het wilt of niet, we wonen in een globaal georganiseerde wereld. De energie- en voedselvoorziening lokaal organiseren kan niet. Het ontwikkelen van een duurzame kringloop is afhankelijk van een goede internationale logistieke benadering op basis van hernieuwbare grondstoffen en efficiëntie.
Naar een hogere ambitie
Dit was de titel van mijn bijdrage aan de feestvreugde. Door samen met keten- en kennispartners nieuwe ideeën uit te werken, kunnen we misschien wel een duurzamere voedselproductie realiseren. Niet door bijvoorbeeld botweg te stellen dat luchtwassers niet werken, maar door verder te denken en er nieuwe dingen mee te doen, zoals bijvoorbeeld het terugwinnen van warmte.
Luisteren
Helaas, onze Gedeputeerde moest direct na haar presentatie weer naar een volgende bijeenkomst. Geen tijd om te luisteren naar hoe de twee volgende sprekers gehakt maakten van de Brabantse regelzucht. Goede oplossingen voor grote problemen ontstaan in een dialoog. Door naar elkaar te luisteren krijg je respect en bied je elkaar de ruimte om met ideeën te komen. De Noord-Brabantse bestuurders hebben geen tijd meer voor dialoog. Ze weten immers zelf wel hoe de problemen op te lossen: ‘Veeg je eigen stoepje schoon, geef de boeren de schuld en laat de wilde varkens de zaak verder afmaken.’
Hoe eindig ik deze column positief?
Deze tijd vraagt veel van ons als agrarische sector. We hebben echter geen alternatieven dan door te werken aan het vertrouwen van onze politici, consumenten en van de maatschappij. Er is volgens mij op de lange termijn maar één weg naar duurzaamheid: Niet liegen! Blijf open en eerlijk communiceren met de omgeving, sta open voor kritiek en blijft op zijn minst in de buurt van de werkelijkheid. Wat anderen doen, moeten ze zelf weten.
