Gebrek aan regen zet waterschap Limburg voor dilemma

Zo herinnert Frenken zich het onttrekkingsverbod in juni 2016. Waterschap Limburg voelde zich gedwongen om het beregenen van akkers en grasland niet meer toe te staan in de provincie gezien de droge situatie. „Maar nog geen twee dagen later kwam er een zuid-oostelijk onweerscomplex aan en zat ons watersysteem juist helemaal vol.” Een zelfde soort situatie, hoewel onwaarschijnlijk, sluit Frenken niet uit dit jaar. De dagelijks bestuurder lacht dat een dergelijke glazen bol meer dan welkom is bij het waterschap.

Onttrekkingsverbod

Omdat er nog voorlopig geen regen in de lucht lijkt te zitten, hangt de Limburgse boeren een onttrekkingsverbod uit beken boven het hoofd. Deze is (nog) niet van kracht maar de dagelijks bestuurder deed eerder deze week wel een oproep, gericht aan de Limburgse boeren die water onttrekken uit beken of uit geregistreerde putten, om zuinig om te gaan met het water. Of, liever zelfs, om (vrijwillig) helemaal geen gebruik te maken van dit water. Mochten boeren hier geen of onvoldoende gehoor aan geven, ziet Frenken zich genoodzaakt om een onttrekkingsverbod uit beken van kracht te laten gaan.

In waterschap De Dommel is reeds een onttrekkingsverbod uit grondwater ingegaan. In Limburg is dit nog niet aan de orde. „De situatie daar is ook anders. Wij hebben genoeg grote beken die onze situatie enigszins verlichten. De Geul, Roer en Maas bijvoorbeeld. Bij De Dommel hebben ze dat niet. Maar ook wij hebben zonder twijfel een zorgelijke uitgangspositie voor het groeiseizoen van 2019.”

Akkerbouwer

Frenken heeft in Neer (LB) een „flink akkerbouwbedrijf” – de bestuurder wil de exacte grootte niet specificeren – waarop hij op gangbare wijze aardappelen, bieten, graan en maïs verbouwd. Om zich zo goed mogelijk te wapenen tegen de droogte, heeft Frenken zijn drainagesystemen omgezet naar peilgestuurde drainage waarmee hij het grondwater hoog houdt. Behalve wanneer er met zwaar materieel over het land moet worden gereden. „Maar nu hoeven we alleen nog maar met lichte machines zoals zaaimachines over het land te rijden dus hebben we het waterpeil weer verhoogd.” Een zelfde tactiek adviseert Frenken collegaboeren.

Maatregelen

Naast de oproep om geen water uit beken te onttrekken aan de 450 vergunninghouders die dat eventueel zouden mogen en het mogelijke verbod van onttrekkingen, moeten alle 1.200 boerenstuwtjes die Limburg rijk is op de hoogste stand staan. Niet alleen voor de grond, maar ook voor het imago van de boeren.

Frenken zegt dat boeren in het achterhoofd moeten houden dat burgers hun als watergrootverbruikers zien. Als burgers zien dat boeren actief hun steentje bijdragen om het water vast te houden, zou het tot minder scheve gezichten kunnen leiden wanneer de boeren wel een keer beregenen. „Dan sta je sterker”, voorspelt de dagelijks bestuurder. „In het stedelijk gebied wordt helemaal geen water vastgehouden. Dus het is ook een kans als boer om te laten zien dat je je bijdrage levert. ʻIk help meeʼ, zeg maar.”

Industrie

Jaarlijks wordt er in Limburg 150 tot 160 miljoen kuub grondwater onttrokken. Zeker 25 procent hiervan gaat naar de landbouw. Maar de overige 75 procent? „Daarvan gaat het merendeel naar de industrie. Maar als we met de bestuurders aan tafel zitten om te spreken over het grondwater, is de industrie vrijwel nooit aanwezig.” Volgens Frenken heeft alleen de boekhouder te maken met de grondwaterzaken van grote bedrijven maar wordt er verder niet omgekeken naar de invloed van de industrie op de lokale ecologie. En dat moet anders vindt de dagelijks bestuurder. „Keer op keer zie ik het terugkomen: als de economie groeit, groeit het grondwatergebruik. We kunnen de industrie niet los zien van het grondwaterverbruik of ontzien bij droogte. We moeten naar het totale plaatje kijken en daar horen zij bij. Daarom wil ik ook de industrie blijven uitnodigen om wel met ons aan tafel te gaan zitten.”

LLTB

Op donderdag 4 april liet de LLTB weten het niet eens te zijn met de berichtgeving van het waterschap. Frenken en collega's zouden een crisissfeer creëren over de stand van het grondwater. „We willen snel met het waterschap in gesprek, want de beeldvorming die nu wordt gecreëerd, doet echt onrecht aan de werkelijke situatie en alle inspanningen van agrarische ondernemers”, zegt LLTB-voorzitter Leon Faassen.

Faassen zegt dat het een misverstand zou zijn dat boeren en tuinders het grootste deel van het grondwater oppompt, wat overeen komt met de uitspraken van Frenken.

De waterschapsbestuurder vertelt dat LLTB en waterschap Limburg in feite dezelfde standpunten hebben, maar dat de discussie voornamelijk gaat over waarom er zo vroeg wordt gecommuniceerd over de problemen omtrent de grondwaterstand. Frenken: „Wij berichten nu over het lagere grondwaterpeil omdat het uitgangspunt dit jaar voor het grondwater slechter is dan vorig jaar. Dus als we weer een droge zomer krijgen, baart dat zorgen. Wij onderzoeken op dit moment, zowel zelf als ook in provinciaal verband, wat onze mogelijkheden zijn. Er is nu niet een direct probleem, maar wel als het droog blijft. En wij vinden het belangrijk om dat bericht te delen zodat inwoners, bedrijven en agrariërs mee kunnen helpen om water vast te houden en door geen water uit de beken te trekken. Overigens hebben we deze winter gezien dat veel boeren hun boerenstuwen hoog hadden staan en dat willen we nu nog.”