Geen steun voor Zuid-Limburgs varkensinitiatief
Het drie jaar geleden gestarte initiatief van Joshua van Wersch (23) voor het op kleine schaal houden van varkens achter de ouderlijke boerderij in het Zuid-Limburgse heuvelland dorp Hilleshagen-Mechelen wordt overal met veel egards ontvangen. Geen wonder, met zijn varkenshoederij ‘de Kuusj’ voldoet hij aan de hoogste eisen qua dierwelzijn. De varkens lopen los in enkele weilanden en een bosperceel. Ze beschikken over een modderbad. Ze eten regionaal geproduceerd voer. Het slachten (in slachthuis Kerkrade) en uitbenen (bij Kusters in Margraten) vinden plaats binnen een straal van circa 15 kilometer. Dus heel positief voor het aantal foodmiles. Het vlees wordt door particulieren en enkele toprestaurateurs hogelijk gewaardeerd. Daarnaast vormen de huidige 8 zeugen en circa 50 gespeende biggen en vleesvarkens in de weilanden een attractie voor wandelaars die de route volgen tussen Mechelen en Vaals.
Natuurlijke vrijheid
Na zijn HAS opleiding startte Joshua, in navolging van zijn afstudeeropdracht, een kleinschalige varkenstak. Rode draad daarbij is dat de varkens kunnen leven in een natuurlijke vrijheid en dat hij er zelf een boterham aan overhoudt . „Naast het feit dat ze zo een gelukkig leven leiden ontstaat er vlees van zeer hoge kwaliteit”, weet Joshua. Wekelijk laat hij een of twee varkens slachten. Om aan de vraag te voldoen wil hij dit verhogen naar drie dieren. Om dit te realiseren zal zijn nevenbedrijf moeten doorgroeien. Voor deze groei en alle varkens in de winter een goede opvang te bieden is een nieuwe stal, van beperkte omvang, nodig. „Een stal die wel moet voldoen aan de drie sterreneisen van het Beter Leven keurmerk”, legt Joshua uit.
Gemeente en provincie: nee!
Joshua heeft informatieve gesprekken gevoerd met gemeente en provincie. Hieruit werd al heel snel duidelijk: met zijn maatschappelijk voorbeeldbedrijf mag hij géén enkele steen leggen voor de bouw van een nieuwe (kleinschalige) stal in het heuvelland. Hij krijgt te horen dat hij daarvoor maar moet verkassen naar de varkensintensieve gebieden in Noord- en Midden-Limburg. „Maar dat past helemaal niet binnen mijn concept. Ik wil juist onderscheidend zijn met vlees afkomstig van dieren die in een klein gebied een prima leven hebben en daarna in het gebied worden geslacht en geconsumeerd.” Gemeente en provincie wijzen daarbij naar het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL). Daarin staat te lezen: dat intensieve land- en tuinbouw niet past bij de schaal van Zuid-Limburg en het Nationaal Landschap. Voor nieuwvestiging van intensieve veehouderijen (varkens, pluimvee) of glastuinbouw is er in Zuid-Limburg geen ruimte. Dit staat overigens haaks op de POL regel die het behoud van een duurzame grondgebonden land- en tuinbouw, in balans met de omgevingskwaliteiten, toejuicht. En Joshua heeft geen intensieve veehouderij, integendeel. Zijn initiatief wordt daar wel onder geschaard.
Grens over
Een contact met een boer uit het pal over de grens gelegen Belgisch gehucht Teuven bracht weer leven in de varkenshoederij bracht. Joshua: „Geïnspireerd door mijn visie op varkens hoeden en de problematiek waarmee ik kampte bood hij mij de mogelijkheid aan iets moois te creëren in Teuven. Daar neem ik dit jaar een stal in gebruik. Dit wordt het onderkomen voor de zeugen. Hier zullen de biggen worden geboren en opgroeien totdat ze groot genoeg zijn om in Hilleshagen mee gehoed te worden. Daarnaast gaat deze locatie dienen als wintervoorziening en huisvesting in tijden dat, bijvoorbeeld bij een dreigende varkenspest, een ophokplicht van kracht is.” Om deze stal te laten voldoen aan de eisen van het driesterren Beter Leven keurmerk moet er nog flink worden verbouwd. Er komt een overdekte en afsluitbare buitenloop. De varkens kunnen buitenlopen maar zijn wel beschermd tegen weer en wind en er kan geen contact met wilde zwijnen plaatsvinden. Omdat de zeugen het jaar rond op deze locatie verblijven krijgen ze de beschikking over een afgerasterde zeugenwei. Er komen strohokken en er is voorzien in vier ruime kraamhokken. Joshua calculeert de verbouwing op circa 40.000 euro. Dit bedrag wil hij via ‘crowdfarming’ ophalen. Een crowdfarmer koopt een deel van een varken voordat het geboren is. Daarbij kan hij kiezen uit 1/10, 1/5 of 1/2 deel van een varken. Als bewijs van inschrijving ontvang hij een certificaat met het oormerk. Na de slacht kan hij zijn deel ophalen.
