Fotoserie: Theatervoorstelling Maalkop eindigt tour in Best

„Voor ons is het hier onbekend gebied,” zegt een woordvoerder van PeerGroup. „Normaliter blijven we vooral in de drie noordelijke provincies, maar omdat we (de boodschap van deze) voorstelling zo belangrijk vinden, gaan we het hele land door.”

Maalkop is het verhaal van een jonge (naamloze) boer die zijn bedrijfsvoering moest staken. Mede door geldproblemen, het overlijden van zijn ouders en een misgelopen liefde valt de boer van de regen in de drup. Zijn eenzaamheid sneeuwbalt en verandert van depressiviteit in suïcidaliteit. Met de voorstelling willen Fabian Jansen, acteur die de rol van de boer vertolkt, en Dinanda Luttikhedde, dramaturg van PeerGroup en conceptschrijver van de voorstelling, een lans breken voor het stille leed op het platteland. Bijzonder aan de voorstelling op locatie is dat de tegenspeler van Jansen Martje160 is. Deze koe speelt de laatste koe van de boer in een verder lege ligboxenstal.

Regelgeving

Minister Carola Schouten was 14 juni ook aanwezig bij de voorstelling, die plaatsvond in het Overijsselse Heeten. Volgens Jansen was het nagesprek (een openlijke discussie waar het publiek aan kan deelnemen na de voorstelling) vol emotie. Het publiek zou Schouten verwijten dat de alsmaar veranderende regelgeving een groot aandeel speelt in de mentale labiliteit van veel boeren. „Maar wat dan wel mooi was, was dat er wel echt een gesprek op gang kwam en dat het eindigde met alle neuzen dezelfde kant op. Dat we er voor elkaar moeten zijn.”

Hulp

Jannie Lamberts, bestuurslid van Zorg om Boer en Tuinder (ZOB), zegt dat het moeten stoppen van bedrijfsvoering, geldproblemen, relatieproblemen (al dan niet in de vorm van een scheiding) en regelgeving slechts een paar van de redenen zijn die kunnen leiden tot eenzaamheid van de boer. Ook faalangst en trots zouden twee veelvoorkomende redenen zijn om de schijn op te houden dat het goed gaat met een boer.

In het geval van de Maalkop-boer is het overlijden van zijn moeder de druppel die de emmer doet overlopen. „Dat zie je bij veel meer boeren. Dan [bij het overlijden van de ouders] is het erf ineens leeg en kom je in een groot zwart gat. Niemand om tegen te praten, geen hulp, geen arm om je heen.” Boeren die kampen met psychische klachten zoals eenzaamheid worden aangemoedigd om contact op te nemen met Zorg om Boer en Tuinder. „Ook al is die drempel soms hoog.”

Voor sommige boeren zou het stoppen met het bedrijf een uitkomst zijn, maar dat is een pijnpunt voor veel boeren, zegt het ZOB-bestuurslid. „Maar het kan wel. En je kan ook weer gelukkig worden. Er is leven na de boerderij. Echt waar.” Acteur Jansen geeft aan dat het „juk van de erfenis van een familiebedrijf” en schaamte tegenover de voorgaande („en soms ook volgende”) generaties redenen zijn waarom stoppen met het bedrijf vaak niet als optie wordt gelicht.

Erfbetreders

In de nagesprekken komt ook naar voren dat er verantwoordelijkheid ligt bij de mensen in de omgeving van de boer. „We moeten eerder ontdekken wat er speelt op de boerderij. We moeten zien hoe het met de boer gaat en signaleren wanneer boeren hulp nodig hebben,” zegt Lamberts. Erfbetreders zouden deze hulp vaker moeten aanbieden. Zowel in de vorm van een goed gesprek als het oppakken van werkzaamheden rondom het bedrijf. „En soms simpelweg komen opdagen. Niet zeggen dat je een keertje ergens volgende week komt helpen melken maar gewoon opdagen. Er gewoon zijn en helpen,” vult Jansen aan.

Best

De voorstelling Maalkop is alleen nog de maand juni te zien in Best (NB). Tickets zijn te bestellen via de website. Jansen heeft aangegeven na de voorstellingreeks een speelfilm te willen realiseren gebaseerd op de voorstelling. Hiervoor is de acteur annex regisseur fondsen aan het werven.