Column: Donderen bij het PBL

Het PBL aan de Bezuidenhoutseweg in Den Haag, schuin tegenover het huidige ministerie van Economische Zaken en ook LNV. 'We', dat zijn PBL-directeur Hans Momaas en deze columnist. Het was al een paar dagen mooi weer en voor de namiddag en avond was er onweer voorspeld. Ik was uitgenodigd door de PBL-directeur voor een lunch als charmeoffensief om de kritische houding van het Mesdagfonds tegenover het PBL te bespreken. Er is niet veel gegeten die middag. Op twee na bleven de broodjes onaangeroerd. Het water en de melk werden wel regelmatig gebruikt. We hadden een verhitte discussie waar we beiden vanuit overtuiging hard in gingen.

Activistische 'wetenschappers'

PBL-directeur Momaas is van mening was dat het PBL mogelijke maatschappelijke belangen moet duiden, ook al zijn het nog geen feiten. Ik was - en ben nog steeds - van mening dat het PBL een aantal activistische 'wetenschappers' in dienst heeft die willens en wetens de feiten zodanig voorstellen dat de land- en tuinbouw altijd als de grote vervuiler in beeld komen, ook al zijn ze dat vaak niet.

Aanleiding voor het gesprek was het onderzoek van Mesdag naar een door PBL in 2016 gestuurde rapportage aan Brussel. Daarin was niet in getallen maar - heel slinks - in grafieken de bijdrage van meerdere bronnen van fosfaat en stikstof in oppervlaktewater zo geframed, dat de landbouw voor tweederde de vervuiler leek te zijn op basis van een onderzoek in 2009.

Mesdag-onderzoek leidde in 2016 tot vier moties in de Tweede Kamer van VVD, SGP en CDA. PBL moest in mei 2017 een aangepaste notitie aan Brussel sturen. PBL baalde, want het was voor de eerste keer aangetast in haar reputatie van wetenschappelijke autoriteit. En ze had een probleem, want vanaf dat moment stond PBL voortdurend op de radar.

Footprint

Na het debacle van monitoring nutriënten in oppervlaktewater, kwamen er de afgelopen jaren nog een aantal zaken bij. Opmerkingen over de omvang van mestfraude van volgens het PBL 30 tot 40 procent kon het PBL niet onderbouwen en leverde hele kritische opmerkingen op van veel Tweede Kamerleden.

Vorig jaar moest het PBL, onder druk van STAF, bakzeil halen en haar website aanpassen omdat het PBL deed voorkomen dat je door halvering van je vleesconsumptie je klimaat footprint met wel 25 tot 40 procent zou verbeteren. De werkelijkheid binnen de huidige rekenmodellen is 2 tot 3 procent. En als je methaan uit het model haalt is het nul. Nog steeds een groot aandeel volgens het PBL 0 tot 4 procent van je gehele klimaat footprint.

Broddelwerk

Er was het afgelopen voorjaar iets met elektrische auto’s, kosten en milieuvoordelen. En nu is er weer het rapport over geïntegreerde gewasbescherming. Gezien het rapport en de framing weer broddelwerk wat het nodige rumoer kan gaan opleveren.

Het PBL is geen onafhankelijke wetenschappelijke raadgever van overheden en Tweede Kamer, maar verworden tot een activistische NGO die haar wettelijke positie misbruikt om stokpaardjes van PBL-medewerkers tot politieke realiteit te brengen. Zoiets verwacht je in Noord-Korea, een soort Politiebureau voor de Leefomgeving die eigen werkelijkheden creëert. In Nederland is geen plaats voor dergelijk handelen.

Nu ik dit schrijf zijn we precies twee jaar verder en het gaat weer donderen aan de Bezuidenhoutseweg.