Liveblog #boerenprotesten gesloten: Eensgezindheid sector opnieuw getoond

22.33 uur Boeren wordt eten geweigerd in restaurant Den Haag

Er rijdt een caravan met vijf jonge boeren het Malieveld op. Ze geven gehoor aan de oproep van de organisatie om te blijven overnachten, maar het valt hun wat tegen. De demonstratie vandaag, maar ook de ontvangst in een Haags restaurant waar ze wilden eten. „We vroegen of de keuken nog open was en daarop was het antwoord ja. Toen we de vraag kregen of we meededen aan het boerenprotest en dat ook met ja beantwoorden, werden we geweigerd. Het boerenprotest had hun omzet gekost.”

22.05 uur Nieuwsuur meldt dat het boerenprotest grimmiger is

Het televisieprogramma Nieuwsuur steekt vanavond in met de mededeling dat de actie van vandaag grimmiger was. De doodskist met de naam Jesse wordt prominent in beeld gebracht, maar ook het niet opvolgen van aanwijzingen van de politie wordt aangevoerd als reden. Dat laatste was op 1 oktober ook het geval, dus het lijkt dat Nieuwsuur het wat zwaar aanzet.

21.55 uur Waar zijn de duizend boeren?

In de vooraankondiging van deze actiedag en -nacht werd gesteld dat er duizend boeren zouden overnachten in Den Haag. Waar die zijn is onduidelijk. Onze verslaggever ter plekke vond zojuist schuilend voor de regen onder een paar bomen langs het Malieveld acht boeren die zich dat ook afvroegen. Zij keren huiswaarts en lieten weten dat ze het programma wat tegen vonden vallen. Vooral de VVD, CDA en landbouwminister Carola Schouten werden gemist. Dat was een tegenvaller. Ze sluiten ook niet uit dat ze over twee weken weer in Den Haag zijn, als de koers van het kabinet niet verandert.

20.45 uur 'Politiek wisselt vaker van beleid dan van onderbroek'

Varkenshouder Johnny Hogenkamp stelde vanmiddag dat de overheid op 1 oktober wel heeft gehoord, maar niet heeft geluisterd.

20.30 uur Waarschuwing van nertsenhouder Hutten

Vanmiddag sprak ook nertsenhouder Leon Hutten de boeren toe in Den Haag. Hij gaf een inkijkje hoe de politiek is omgegaan met de nertenhouderij inclusief de PVV van Wilders. Ook de PVV tekende destijds voor het einde van de sector, terwijl nertsenhouders aan alle eisen voldeden ten aanzien van dierenwelzijn, om de maatschappelijke kritiek weg te nemen.

19.45 uur Gros boeren weer naar huis

De meeste boeren hebben Den Haag inmiddels weer verlaten en rijden naar huis. Een klein deel blijft in Den Haag overnachten om morgenvroeg aan te schuiven bij het Boer-Burger-Ontbijt.

19.30 uur Nog even terugblikken naar het aanrijden in De Bilt

Vanochtend begon het boerenprotest in De Bilt. Agrio TV maakte daar mooie beelden van.

17.15 uur „Wij zullen met z’n allen nooit opgeven”

Mark van den Oever, de voorzitter van Farmers Defence Force (FDF), geeft in zijn toespraak duidelijk weer dat hij, zolang er niets verandert, met de FDF doorgaat. „Wij zullen doorgaan totdat ze hier in Den Haag bij de enkels afbreken”, zegt hij. Daarna begon hij met opsommen van wat de FDF graag wil, onder andere ‘stikstof meten en weten’ en de ‘Duitse normen hanteren’.

Na de toespraak van Wilders riep hij nog een aantal mensen het podium op die de actiedag van vandaag mogelijk maakten. Daarna klinkt er een groot applaus vanuit de boeren bij het podium, gevolgd door ‘Boeren!, Boeren!, Boeren!’. Daarna stelt Van den Oever de boeren nog één laatste vraag: „Als we weer actie gaan voeren, dan zijn we weer met zijn allen hè?". Ook hierna kan hij op applaus rekenen. Hij vraag de boeren daarna om het netjes te houden en geen trammelant te maken.

17.00 uur Geert Wilders is de mystery guest

‘Vrienden, beste vrienden’, zo begon Geert Wilders zijn woordje tegenover de boeren in Den Haag. Nadat hij vertelde dat hij net van de rechtbank terug is, vroeg hij de boeren: „Willen jullie hier in deze stad meer of minder stikstofregels?" Het antwoord op die vraag behoeft geen verdere uitleg. Waarop Wilders zei: „Nou, dan gaan we dat regelen?"
Wilders vindt het triest dat het leger wordt ingezet om de boeren tegen te houden. „Nederland houdt van jullie. En door hier met zoveel mensen te zijn, laten jullie zien dat jullie je niet laten plagen, dat je niet over je heen laat lopen. Jullie staan hier ook niet voor niets, jullie staan hier omdat jullie bedrijf, vaak een gezinsbedrijf, dat jullie kinderen, dat de toekomst van jullie bedrijf en jullie kinderen in gevaar komt”, roept Wilders door de microfoon. Volgens Wilders is er geen betere reden om te protesteren dan dat.

Volgens de PVV-voorman hebben de Nederlandse boeren al veel bereikt. „Niet alleen maken jullie de mooiste producten van Europa, zorgen jullie voor een enorme export waar heel Nederland van profiteert, maar jullie hebben er ook voor gezorgd dat het stikstofgehalte de afgelopen jaren in boerengebied al gigantisch is gedaald.” Hij vraagt zich af waarom niemand het daar over heeft. „We hebben in Nederland geen probleem met stikstof, we hebben hier in Nederland een probleem met politici die de boer om zeep wil helpen”, voegt hij toe. Volgens Wilders heeft Nederland een probleem met ‘bureaucraten die Europese regels belangrijker vinden dan Nederlandse boeren en hun gezinnen.

Wilders wil de boeren feliciteren met de prestaties van de afgelopen weken. Daarmee doelt hij op de provincies die een voor een de stikstofregelgeving van tafel veegden. Daarmee is het volgens de PVV’er nog niet klaar. „Ik zeg jullie, nu nog Den Haag, nu nog Den Haag. En wij zullen jullie niet laten vallen, want die regels moeten van tafel.” Hij roept de boeren dan ook op om te blijven komen. „Ik zeg jullie één ding, blijf komen, blijf protesteren. Trek je niets aan van Rutte en van Grapperhaus, want als jullie je trekker thuis laten, dan verandert er niets in Den Haag”, zegt hij tegen de boeren. „Blijf komen, want dan gaan wij jullie proberen te helpen. Iedere dag opnieuw, hier in de Tweede Kamer”, zegt Wilders.

Als laatste geeft Wilders de boeren nog mee dat 'wat mensen ook van jullie zeggen, wees trots op je boerenberoep. Jullie zijn de trots van Nederland'.

16.30 uur 'Ot en Sien zijn al jaren dood'

Varkenshouder Johnny Hogenkamp spreekt de menigte toe namens de Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV). Hij stelt dat de maat vol is voor de boeren. „De politiek wordt geregeerd door de waan van de dag. Onbehoorlijk bestuur leidt tot onduidelijke regelgeving. De economie floreert straks niet meer zonder boeren. Het kan niet zo zijn dat de politiek vaker van beleid wisselt dan van onderbroek. Het kan niet zo zijn dat politici zich verschuilen achter maatschappelijk draagvlak. Iets dat de afgelopen tijd duidelijk is geworden, is dat de maatschappij achter de boeren staat. Aan emotiepolitiek kunnen we niet voldoen. Ot en Sien zijn al jaren dood. Een hele kleine groep bepaalt wat hier in Den Haag over boeren wordt gezegd. Dat kunnen we niet meer toestaan. Den Haag spreekt wartaal over het aandeel van de boeren over de uitslag en de neerslag. Wat ze zich niet realiseren is dat de neerslag op een groot deel van ons landoppervlakte wordt omgezet in fantastische voedselproducten.”

16.01 uur 'Motie van treurnis'

In Friesland zijn de Statenleden ondertussen aan het vergaderen over de handtekening die gedeputeerde Kramer afgelopen vrijdag onder druk van het boerenprotest introk. Die stond onder de beleidsregels die hij samen met de andere provincies had afgesproken op basis van de 4 oktober brief van minister Schouten. De gedeputeerde lijkt niet in de problemen te komen, maar krijgt wel een motie van treurnis van de Partij voor de Dieren aan zijn broek, zo meldt Omrop Fryslân. Die partij stelt ook dat de landbouw in Friesland veel harder getroffen moet worden dan elders, omdat de sector erg groot is. Lees het hele artikel van Omrop Fryslân hier.

16.00 uur 'Duits model invoeren'

Thierry Baudet van Forum voor Democratie is de tweede politicus die het woord neemt op het podium voor de boeren: „Wat hier in Den Haag gebeurt, is een combinatie van verschillende dingen waar Forum voor Democratie zich vanaf het begin tegen heeft verzet; de klimaat- en milieuhysterie. Het is totale waanzin wat hier gebeurt met de stikstofnormen. Alsmaar toenemende regeldruk vanuit Europa waar wij vanaf willen, waardoor de regering totaal in de knel komt en niet de mogelijkheden heeft om hier creatief mee om te gaan. Wij eisen dat de brief van minister Schouten van 4 oktober ogenblikkelijk van tafel gaat; dat alle provinciale beleidsregels per direct worden opgeschort. En dat er snel met de boeren om tafel kan worden gegaan, zodat we het Duitse model kunnen invoeren, want dat kan gewoon, daar is alle ruimte voor, dat moeten we doen.”

15.40 uur 'Kritiek op boeren is raar'

De manifestatie op de Koekamp begint. Tweede Kamerlid Roelof Bisschop (SGP) krijgt als eerste het woord. „Nederland heeft de beste boeren van de hele wereld”, vertelt hij. „Ik vind de kritiek op de boeren raar. Ze leveren een belangrijke bijdrage aan de economie. Wij steunen van harte jullie belangen, maar houd het wel netjes en rustig, dan verliezen jullie de sympathie van de burgers niet.”

15.15 uur ‘Uitstoot stikstof moet naar beneden’

De overheid past de uitspraak van Raad van State te strikt toe. In de hoorzitting van de Tweede Kamer zei Wösten van de universiteit Utrecht dat economische activiteiten ver van Natura 2000 gebieden en van tijdelijke aard zoals woningbouw, best kunnen. Tegelijk stelt hij samen met andere deskundigen dat de natuurkwaliteit verbeterd moet worden en dat de uitstoot van stikstof naar beneden moet.

De Tweede Kamerleden wilden ook weten waarom er in Duitsland meer mogelijk is door een hogere drempelwaarde. Sommige deskundigen zeiden dat het in andere landen niet door de rechter is getoetst. Chris Backes van universiteit Utrecht zegt dat de Duitse situatie wel aan de rechter is voorgelegd, maar dat de rechter daar een andere uitleg heeft gegeven aan het toepassen van de Europese richtlijn. Hij stelt ook dat in Duitsland de drempelwaarde extreem hoog is, en hier extreem laag. Hij verwacht samen met andere deskundigen die een kritischere grondhouding hebben tegen veehouderij, dat het twijfelachtig is of de Duitse wetgeving stand houdt bij het Europees hof.

14.15 uur ‘Er wordt ruimte gemaakt voor woningbouw’

Ruud de Graaf is werkzaam bij Alpuro Breeding. Hij staat met twee barbecues in Den Haag bij het protest. „Ik ben op 1 oktober op het Malieveld geweest samen met een klant van mij. Ik heb toen continu het gevoel gehad dat wij boeren een hart onder de riem moeten steken. Wij produceren voor ons moederbedrijf kalfsvlees. We hebben 4.000 broodjes en hamburgers en we gaan ons best doen om de boeren te voorzien.”

De Graaf hoopt dat na vandaag het kabinet de ogen gaat openen. „Er wordt gezegd dat de veehouders schuldig zijn aan het grote stikstofprobleem. Ik denk dat er helemaal geen probleem is maar dat er een probleem gemaakt wordt omdat er ruimte gecreëerd moet worden voor woningbouw en industrie.”

Hij geeft aan dat hij in eerste instantie ‘wat huiverig’ was voor dit protest. „Ik heb in eerste instantie ook gezegd dat ik het niet verstandig vind. Maar de laatste weken is het enorm gaan leven. Minister Carola Schouten heeft gewoon op het podium staan liegen want ze heeft gezegd ‘we gaan niet verder terugdringen’ maar ondertussen gaat ze gewoon door, want er is een nieuwe peildatum getrokken. Ik denk dat de boeren niet te stoppen zijn, ook na vandaag niet. Volgende week of over twee weken zijn ze er weer. ”

Het protest is volgens hem geslaagd als er vandaag ‘toezeggingen gedaan gaan worden op het podium en dat beloftes worden nagekomen’. „En het is vandaag geslaagd als het vreedzaam verloopt zonder rottigheid en geweld. We moeten voorzichtig zijn met de steun die we van burgers hebben. Ik denk dat het lijntje op dit moment dun is geworden, zeker ook na de actie in Groningen. Maar zolang wij ons gedragen en het netjes verloopt denk ik dat de steun van het volk lang blijft. Daar heb ik alle vertrouwen in.”

14.00 uur 'Alle sectoren moeten krimpen!'

Melkveehouder Peter van der Zanden uit Doetinchem staat ook in Den Haag. Hij spreekt daar met onze verslaggever ter plaatse. Hij heeft ongeveer 75 melkkoeien. Hij is in Den Haag omdat hij vindt dat de stikstofregels nu zo gemaakt zijn dat ze alle boeren raken. „Ik denk dat we daar nu voor moeten gaan staan, dat dat niet gaat gebeuren”, zegt hij. Van der Zanden vindt dat alle sectoren in de stifstofuitstoot moeten gaan krimpen en niet alleen de boeren.

Op de vraag of het bedrijf nog toekomst heeft met 75 melkkoeien, antwoordt hij dat hij dat niet weet. „Ik hoop dat mijn kinderen ooit nog een kans krijgen, maar de kop boven water houden is al lastig”, vertelt de boer. Van der Zanden is vooral gekomen om zijn steun te betuigen aan de rest van Nederland, aan de rest van de boeren en om zijn ‘eigen woordje te zeggen’. Dat komt voor hem neer op dat de stikstofproblematiek niet alleen voor de boeren is, maar voor alle takken van sport.

„Ik ga rustig naar huis als alles goed en rustig verloopt”, vertelt de melkveehouder. „Ik vind dat we moeten laten weten dat we zijn geweest, maar zonder rare incidenten.” Op de vraag of hij op Groningen doelt, geeft hij het volgende antwoord: „Ergens kan ik de emotie begrijpen, maar geweld is nooit goed te keuren! Dus ik hoop niet dat het hier gaat gebeuren.

De boer kwam niet met de trekker naar Den Haag, maar met de auto. „We zijn vannacht om half 3 weggereden met de auto, we hebben maar één trekker thuis, dus dat ging hem niet worden.”

13.45 uur Hoorzitting stikstof

Terwijl nog steeds boeren naar het Malieveld trekken, vindt er in de Tweede Kamer een hoorzitting plaats over de stikstofproblematiek in Nederland. RIVM geeft aan dat ze aan het onderzoeken zijn of de uitstoot van ammoniak en verkeer zelfde reikwijdte kan krijgen. Dat gaf Addo van Pul aan tijdens de hoorzitting in de Tweede Kamer. Het antwoord kwam na een vraag van Bisschop van het SGP die zich afvraagt waarom er in Denemarken maar tot een kilometer rekening wordt gehouden met de uitstoot van ammoniak uit stallen. Daarvoor gaf het RIVM al aan dat stikstofoxiden uit auto’s verder verspreid worden dan ammoniak. En dat terwijl het Aeriusmodel nu precies andersom werkt.

13.40 uur

Minister Grapperhaus van Jusitie verzoekt boeren om niet naar het Binnenhof te komen.

13.00 uur

De wegen rond Den Haag slibben dicht. Iedereen wil op tijd voor het vervolg van het protest zijn. Verkeerstekens worden daardoor genegeerd. Omroep West meldt op Twitter dat boeren nu onder politiebegeleiding toch onder de rode kruizen door mogen rijden op de A12. Volgens de lokale omroep kunnen boeren daardoor toch via de Utrechtsebaan naar Den Haag. Daar kunnen ze parkeren.

Ondertussen is op de website van de ANWB duidelijk te zien dat op de wegen richting Den Haag files staan door het boerenprotest.

12.30 uur

Op Twitter verschijnen aan de lopende band berichten en filmpjes over het Malieveld, waarop de boeren nu toch gaan protesteren. Op de video’s die worden verspreid via Twitter is te zien hoe boeren met hun trekkers het Malieveld oprijden. het staat nu ruim meer dan voor de helft vol. Er verschijnen ook foto’s van het centrum van Den Haag. Het binnenhof is afgezet met grote legervoertuigen.

Rijkswaterstaat roept via Twitter op de regio Den Haag te vermijden in verband met de grote toestroom aan tractoren richting de stad.

Gemeente De Bilt vraagt in een tweet de vluchtstroken vrij te houden, omdat het ziekenhuis op dit moment moeilijk te bereiken is voor hulpdiensten en mensen die op eigen vervoer met spoed naar het ziekenhuis moeten.

12.00 uur

De binnenstad van Den Haag is een vesting. Alle wegen en zijwegen die naar het Binnenhof leiden, zijn volledig afgesloten. Toegang wordt alleen verleend aan mensen die kunnen aantonen dat ze in de omgeving van het Binnenhof moeten werken. Mensen kunnen wel uit het afgesloten gebied, maar zonder toegangsbewijs kunnen ze niet meer naar binnen.

11.30 uur

Rijkswaterstaat laat in een tweet weten dat de A12 richting Den Haag ten hoogte van Nootdorp is afgesloten in verband met het boerenprotest.

11.00 uur

Veel boeren vinden de reactie van het RIVM kort en met weinig inhoud. Het kwam over als een standaard praatje, geeft een aanwezige boer aan. ‘De directeur zei in feite niks. Het lijkt alsof hij wat te verbergen heeft’, concludeert een aantal boeren. Ze vinden het zwak dat hij niet meer te zeggen had op het podium.

Nu de manifestatie in Bilthoven voorbij is, vertrekken boeren massaal richting Den Haag om daar de protestactie voort te zetten.

10.10 uur

Sieta van Keimpema van Farmers Defence Force laat desgevraagd weten dat zij de reactie van het RIVM op de kritiek van de boeren wel had verwacht. „Het RIVM reageert zoals ze denk ik moeten totdat het tegendeel ook daadwerkelijk vaststaat, omdat ze anders hun kredietwaardigheid verliezen. Hun reactie op onze kritiek houden ze al jaren vol.” Ze is niet tevreden met de reactie. „Er moet echt resultaat komen en daarom gaan we nu ook naar Den Haag.”

10.00 uur

Jeroen van Maanen van Farmers Defence Force neemt na Vogelaar het woord. „Niemand weet wat honger is in dit land. En terwijl wij als landbouw overal reductie hebben gerealiseerd, krijgen we de ene zwarte piet na de andere, middels fake nieuws. Alles is op basis van leugens, aannames en rekenmodelllen van het RIVM. We worden gebeten door de stikstofwolf. Maar stikstof is helemaal geen probleem; het is een teken van leven.”

„Het RIVM zegt arrogant dat ze robuust onderzoek doen. Met medeweten van minister en overheid kan het RIVM gewoon door. RIVM speelt mooi weer maar zit er grenzeloos naast.” Jeroen van Maanen heeft het over frauduleuze praktijken van het RIVM. Hij is wel blij dat deuren nu eindelijk open gaan.

„Wij willen het RIVM nog één kans geven. Maar eerst moet het RIVM door het slijk, dan op de knieën en dan leren meten! De onderste steen zal boven komen. We zullen druk blijven zetten, we zullen strijden, en winnen”, aldus Van Maanen.

Na de woorden van Van Maanen wilde Mark van den Oever (FDF) RIVM-directeur Hans Brug weer op het podium hebben. De directeur keerde echter niet terug. Dit leidde tot verontwaardiging bij de aanwezige boeren. Van Maanen liet later aan onze verslaggever ter plaatse weten dat Brug „van hogerhand was teruggefloten”.

9.50 uur

Jans Cees Vogelaar spreekt de boeren toe namens het Mesdagfonds dat onderzoek doet naar de werkmethode van het RIVM: „Het is hartstikke triest dat jullie hier moeten zijn.” Hij zegt nog nooit zoiets gezien te hebben. „Zo massaal”, zegt hij. „Er is de afgelopen maanden iets verschrikkelijks gebeurd in de politiek, door de streep door duizenden bedrijven rondom Natura 2000 gebied.” Vogelaar zegt dat dat niet had mogen gebeuren, ‘dus daar vechten we tegen met elkaar’.

Volgens Vogelaar is het goed dat de boeren er zijn. „Het is een grote steun. Al die mensen die de afgelopen tijd geknokt hebben tegen partijen als het RIVM en Wageningen Universiteit, die nu wel transparantie geven”, zegt hij. Volgens hem wordt die transparantie wel pas nu gegeven na druk van advocaten en de acties van de boeren. „Het zijn jullie acties die ervoor zorgen dat de politiek en de media een beetje zijn gaan luisteren.”

Vogelaar benadrukt in zijn toespraak dat hij ‘ontzettend veel jonge boeren en boerinnen ziet die willen knokken voor hun eigen toekomst’. Hij vraagt zich in zijn speech af wat nou het probleem met het RIVM is. „Wat het probleem is, is dat het RIVM luchtconcentratiemetingen doet en die worden omgerekend naar depositie. Maar dat model dat internationaal ‘gereviewed’ is, is nog nooit gevalideerd met metingen op de grond. En daar gaat het om! Er moet gemeten worden, écht de depositie meten.”

Volgens Vogelaar worden de komende tijd verschillende onderzoeken uitgevoerd, door Mesdag en onder andere de Universiteit van Amsterdam. „Dat zou goed moeten gaan, zou je zeggen. Maar we hebben jullie nodig om de politiek ervan te overtuigen dat zij die metingen serieus gaat nemen, dat de minister de metingen serieus gaat nemen en dat die minister gewoon geen domme dingen doet, voordat we het zeker weten waar we het over hebben! Eerst zekerheid en dan beleid!”, is de boodschap van Vogelaar aan de boeren.

9.45 uur

RIVM-directeur Hans Brug is aan het woord. Hij zegt dat het RIVM zo zorgvuldig mogelijk gebruik maakt van de gegevens die het instituut verzamelt en berekent. „Ook volgens internationale standaarden zijn de stikstofberekeningen die wij doen van hoge kwaliteit. Dat zeggen ook buitenlandse deskundigen over ons. We laten ons ieder jaar door buitenlandse experts beoordelen. En eens in de paar jaar met een echte diepte-evaluatie. Dat gaat binnenkort weer gebeuren. De kritiek die ik vandaag en eerder heb gehoord zullen we daarin zeker meenemen.”

9.35 uur

Nynke Koopmans, Friese boerin en politica, roept vanaf het podium boeren bij het RIVM op, om niet weg te gaan voor alle echte cijfers boven tafel zijn. Ze is onder de indruk van de opkomst in Bilthoven en spreekt de boeren toe: „Zonder boeren kun je geen wereldvoedseldag hebben." Ze vervolgt: „Op 1 oktober hoorden we in Den Haag dat we werden gesteund. Maar op 4 oktober voelde de Kamerbrief als een mes in de rug; ik heb direct mijn lidmaatschap van de VVD opgezegd. En nu mag ik lekker zeggen wat ik wil. We willen vandaag echte cijfers boven tafel krijgen, waarin alle sectoren worden meegenomen. Eerder houden we niet op.”

9.15 uur

Sieta van Keimpema van de Farmers Defence Force verwacht vandaag niet veel van RIVM. „Als ze toegeven dat hun uitslagen niet kloppen, dan zouden ze hun eigen wetenschappelijke basis ook verliezen”, licht ze toe. Volgens Van Keimpema zijn er genoeg buitenlandse wetenschappers die zeggen dat je door echt anders te meten ook de daadwerkelijke uitkomsten krijgt. „Daarmee krijg je niet meer die uitschieters van 50 tot 100 procent die we hier in Nederland hebben”, zegt ze. „Als je hier in Nederland echt iets wilt oplossen, dan zullen ze de problemen moeten aanpakken en niet de aannames.”

Volgens Keimpema moet er, om de problemen op te lossen, eerst goed gekeken worden naar waar die stikstof vandaan komt. „Dan zien we wel begrenzingen aan de stikstof voor boeren, maar de industrie bijvoorbeeld, die heeft die begrenzingen helemaal niet. Dat wordt niet eens serieus gemeten.” Volgens Keipema wordt er daarom door de overheid met twee maten gemeten.

Van Keimpema wil dat het RIVM met boeren in gesprek gaat om samen naar een oplossing te zoeken.

Als het RIVM niet gaat doen wat de boeren vragen, dan weet Van Keimpema dat er al nieuwe acties gepland staan door boeren. „Maar de opkomst bewijst dat boeren zich niet zomaar van het land laten vegen”, zegt Van Keipema. De opkomst is volgens haar zoals verwacht hoog. „De sfeer is prima. Via de NOS heb ik gehoord dat er 4.000 boeren onderweg zijn naar het RIVM.” Volgens Van Keimpema is de actie daarmee al groter dan op 1 oktober.

9.00 uur

Volgens de gemeente De Bilt zijn er in de regio 4.000 trekkers onderweg naar De Bilt en Den Haag. Niet alle boeren zullen op tijd zijn. Een groot aantal trekkers staat nog in de file.

Het officiële programma start om 9.30 uur.

8.30 uur

De eerste boeren gaan het veld op waar de boeren in Bilthoven mogen demonstreren. De sfeer onder de boeren is goed. Veel burgers staan langs de weg. Ze maken foto’s van de langstrekkende trekkers.

De politie in Den Haag meldt via twitter dat de Haagse binnenstad niet is afgesloten. ‘Wel zijn er flexibele wegafzettingen om te voorkomen dat boeren met hun trekkers het kernwinkelgebied inrijden. Deze flexibele posten sluiten af en toe even de doorgang af als de situatie daarom vraagt’, aldus de Haagse politie.

Varkenshouder Erik Stegink uit Loo (OV) is een van de protesterende boeren.

8.15 uur

De files op de Nederlandse snelwegen lopen nog steeds op. De ANWB en Rijkswaterstaat roepen boeren op rechts te rijden, zodat het overige verkeer kan passeren. Ook melden zij dat sommige boeren op dit moment stilstaan en uitstappen. Dit zorgt voor onveilige situaties.

De ANWB laat weten dat de eerste trekkers De Bilt inmiddels hebben bereikt.

7.45 uur

Het is druk op de wegen richting Bilthoven. Trekkers vullen de snelwegen. Rijkswaterstaat geeft advies aan overige weggebruikers om de reis uit te stellen of thuis te werken.

Tekst gaat verder onder de tweet

7.30 uur

Vijftien boeren met trekkers zijn door de politie tegengehouden op de Utrechtsebaan in Den Haag omdat zij dreigden naar het Binnenhof te rijden, laat de politie in Den Haag weten. Dit is niet toegestaan. Na overleg met de politie geven de boeren gehoor aan de vorderingen van de politie waarna ze naar de verzamellocaties voor het boerenprotest worden geleid.

7.00 uur

Vanuit alle streken van Nederland zijn boeren met trekkers onderweg naar het RIVM in Bilthoven en het Binnenhof in Den Haag.

Een van de eerste boeren die vanochtend in alle vroegte bij het RIVM arriveerde, is melkveehouder Rebecca van Santen uit Pingjum. „Ik was hier om half 3. We zijn gisteren om half 9 weggereden. Ik ga ook door naar Den Haag", vertelt zij.

Ook vanuit Oost-Nederland rijdt een grote stoet trekkers naar Bilthoven waar het RIVM is gevestigd. Een van hen is loonwerker Robin Looman uit Zelhem (GD). Hij is om 3 uur uit Doetinchem vertrokken. Om vanuit de carpoolplaats in Arnhem verder met een grote groep boeren en loonwerkers verder te rijden.

Dirk Jan uit Waskemeer (FR) is kalverhouder en akkerbouwer. Hij is naar Bilthoven gereisd. Hij verwacht van de protestbijeenkomst dat er serieus over stikstof gesproken wordt en dat de metingen door het RIVM openbaar worden. Hij vindt dat er nieuwe beleidsregels moeten komen. Dat alle landen in de Europa volgens dezelfde manier gaan rekenen met stikstof.