LNV onduidelijk over handhaving regels met agrarische big data
Demissionair LNV minister Schouten benoemt de inzet van gebiedsgerichte satellietbeelden ter controle van de regel dat vanggewassen op 1 oktober ingezaaid moeten zijn. Ook bevestigt ze desgevraagd dat de overheid gebruikt maakt van algoritmen ter controle van boerderij data die de NVWA zelf verzamelt of door andere overheidsdiensten laat verzamelen. Zonder algoritmen is het niet mogelijk om gigantische hoeveelheden data te controleren.
De NVWA gaat het toezicht op het gebruik van algoritmes organiseren conform adviezen en richtlijnen van de Algemene Rekenkamer. Uitgangspunt is dat de inzet van automatische intelligentie (algoritmen) altijd gepaard moet gaan met beoordeling door een opgeleide medewerker. De Algemene Rekenkamer constateerde dat NVWA van relatief eenvoudige algoritmen gebruikt maakt.
Gang van zaken met kalverfraude
De datat die de NVWA controleert betreft alleen data waar de dienst ook bevoegd over mag beschikken ter verwerking, ook als deze data zijn ingewonnen door andere (overheids)organisaties, schrijft Schouten.
Of en zo ja wanneer er voldoende aanleiding is commerciële data van het agrarische bedrijfsleven op te eisen blijft onbesproken in de Kamerbrief over de in ontwikkeling zijnde digitaliseringsvisie van LNV. Deze vraag komt ook niet voor in de lijst met Kamervragen. Eind januari 2018 vorderde het ministerie van LNV data van veeverbeteringsorganisatie CRV om bedrijven die werden verdacht van fraude met kalveren en vaarzen op te sporen. De aanleiding was de totstandkoming van het fosfaatrechtenstelsel.
Aanvankelijk werden meer dan 7700 bedrijven verdacht van fraude met dieraantallen en ruim 2100 melkveebedrijven soms wekenlang geblokkeerd. Uiteindelijk kregen 337 bedrijven een compensatieregeling aangeboden voor geleden schade en werden circa 100 bedrijven beboet en 20 bedrijven voor de rechter gedaagd. Minister Schouten bood meermaals haar excuses aan voor de gang van zaken als gevolg van de 'big data' controle van de NVWA, aangevuld met CRV data.
Eigendom digitale data niet geregeld
Ze schrijft dat de LNV digitaliseringsvisie moet zorgen voor een zorgvuldige balans tussen de belangen van de agrarisch ondernemers, toeleveranciers (van bijvoorbeeld soft- en hardware), adviseurs, ketenpartijen en de overheid. Maar het eigendom van boerderij data is in juridische zin niet geregeld. Daarom wordt onderzocht óf en zo ja op welke manier hier verandering in moet komen.
Wanneer wordt gesproken over ‘eigendom van data’ wordt in de digitale context bedoeld wie controle heeft op toegang tot data en gebruik van data, maar in het Burgerlijk Wetboek is eigendom gebaseerd op ‘tastbare, stoffelijke goederen waar een mens beheersing over heeft’.
Door toenemend gebruik van digitale diensten en geautomatiseerde mechanisatie op het boerenbedrijf wordt de boer steeds meer een producent van data. Afhankelijk van de voorwaarden in het contract met de leverancier van dergelijke diensten of apparatuur, heeft een agrarisch ondernemer meer of minder zeggenschap over deze data.
Het delen van data kan de boer helpen doordat nieuwe (digitale) diensten kunnen worden ontwikkeld die zijn bedrijfsvoering verbeteren en te verduurzamen. Tegelijkertijd kan het leiden tot nieuwe afhankelijkheden van de boer aan externe dienstverleners, verlies van autonomie, aantasting van privacy en marktmanipulatie, luidt de analyse van het ministerie van LNV.
