‘Niemand durft verantwoordelijkheid te nemen’

De kalverhouder ziet nog geen enkel lichtpuntje in het vergunnings- en adviestraject. Alle kosten komen op het bordje van de ondernemer terwijl de overheid geen daadkracht toont en in deze geen verantwoordelijkheid neemt. Voor een transitie is tijd, geld en samenwerking nodig. Daar zou de overheid in moeten faciliteren.

Samen met zijn vrouw Gea houdt hij 1.750 vleeskalveren in twee oudere stallen en een stal met een luchtwasser. Hij wil graag verduurzamen maar dat moet wel bijdragen aan een beter verdienmodel met gelijk blijvend aantal dieren.

Ammoniakreductie

In 2017 startte een aantal kalverhouders met een project om te komen tot emissiereducerende maatregelen. „Op de RAV lijst staat tot nu toe alleen een luchtwasser. Die hebben wij ook op de nieuwste stal van 2011 om toen de uitbreiding te kunnen realiseren. Een luchtwasser reduceert alleen ammoniak, verbetert niet de gezondheid en welzijn van de kalveren en is duur in functioneren en onderhoud.”

Provincie Noord-Brabant startte een pilot. Het bedrijf van Thelosen was ideaal voor het testen van meerdere ammoniak reducerende technieken binnen het VERA-protocol. „Er zijn bij ons zeven systemen getest; van vloeren tot scheidings- en spoelsystemen. Voor ons bedrijf is de geperforeerde mestband het beste”, legt Stefan Thelosen uit. Deze band, die vier keer per dag wordt afgedraaid, laat de urine door. Die wordt opgevangen en meteen uit de stal verwijderd. „De dikke fractie blijft op de band liggen en buiten de stal afgedraaid.”

In de praktijk

De pilot heeft aangetoond dat met dit systeem een ammoniakreductie van meer dan 50 procent is te realiseren. Vaker afdraaien verhoogt de reductie. Ook reduceert de band methaan, fijnstof en geur. Bij erkenning van de gescheiden meststoffen is het mogelijk om bij het bemesten van land emissie te verminderen.

Het systeem draait technisch bijna perfect. „Het werkt nog steeds in de proefafdeling maar nu komen de dikke en dunne fractie bij elkaar buiten de stal omdat daar nog geen oplossing voor is. Het schoonmaken is gelijk aan andere systemen. De verwachting is dit systeem ook flink bijdraagt aan het dierenwelzijn en diergezondheid.” Bij verdere uitrol is alles geautomatiseerd en heb je er als kalverhouder geen extra arbeid of omkijken naar. De exploitatiekosten zijn laag door gebruik van elektromotoren.

Kringloopoplossing

De pilot liep in 2022 af. Stefan Thelosen is in 2019 gestart met het aanvragen van een vergunning voor een nieuwe stal met de geperforeerde mestband en het vergisten van de vaste fractie. Maar aan alle kanten loopt het proces vast. Knelpunten zijn de vergunningprocedure en de rigide houding van de gemeente en de omgevingsdienst omtrent de vergunningverlening.

Om het proces te versnellen is in maart 2023 door de provincie Noord-Brabant de hardheidsclausule afgegeven. Dit als extra steun in de rug voor de gemeente en de omgevingsdienst, maar die pakken dat nog niet op.

Nog een knelpunt is de regelgeving over de gescheiden meststromen. Het ontbreekt aan wetgeving en erkenning van de vervangende waarde van meststoffen die ontstaan uit ontwikkelingsinnovaties. Die bieden voordelen voor zowel de akkerbouwer, tuinder als veehouder vanwege betere benutting van de nutriënten maar ze mogen niet ingezet worden als vervanging van kunstmeststikstof. Voor groei van gewassen is stikstof nodig. Kunstmest verplicht aankopen in plaats van meststoffen uit eigen bedrijfskringloop hergebruiken is niet groen en niet duurzaam.

„Dit is een kringloopoplossing. Niemand durft een beslissing te nemen. Er komen steeds aanvullende vragen”, zucht Stefan. Hij heeft er weinig vertrouwen in.

Proefstal aanvraag blijft liggen

Thelosen heeft een proefstalaanvraag in gang gezet om een bijzondere emissiefactor te krijgen zodat er experimenteerruimte ontstaat. Een proefstalstatus geeft de gemeente en de omgevingsdienst een stevige juridische borging om de vergunning af te kunnen geven. Maar de proefstalaanvraag ligt al enkele maanden bij de juridische zaken van LNV zonder antwoord. „Maak als gemeente ook gebruik van de crisis- en herstelwet om regels te vereenvoudigen en voor het versnellen van ruimtelijke plannen”, verzucht Stefan Thelosen.

De Somerense kalverhouder heeft in 2021 subsidie voor innovatie en verduurzaming van stallen (Sbv) toegekend gekregen. „Voor Sbv moet in 2025 de stal gebouwd en real time gemeten zijn. Dat krijgen we zo nooit uitgevoerd”, legt Stefan Thelosen uit.

Fast Track project

De zes zandprovincies hebben nu een taskforce ingesteld om innovaties te versnellen en de technieken juridisch duurzaam te verankeren in de Nederlandse wetgeving. 32 innovatieve projecten krijgen de ruimte voor verdere ontwikkeling. Provincie Noord-Brabant heeft het systeem met de urinedoorlatende mestband hiervoor aangemeld. Ook dat geeft de kalverhouder weinig vertrouwen: „Alles moet weer opnieuw opgesteld en aangevraagd worden. Inleveren in oktober 2023. Die tijd hebben we in Brabant niet.”

Financiering moeilijk

Banken willen de emissiereducerende innovaties niet financieren omdat de afzet van eindproducten niet door de wetgeving geregeld en geborgd is. Zolang er geen wetgeving is die het hergebruiken van stikstof uit reducerende technieken mogelijk maakt, zullen innovaties niet verder ontwikkeld kunnen worden. Subsidies, adviesbureaus en onderzoeken hebben geen nut zolang er geen duidelijkheid is.

Experimenteerruimte

Innoveren is twee stappen vooruit, een achteruit. Tijdens het project komen er altijd meer problemen dan voorzien. „Om te innoveren heb je experimenteerruimte nodig. De kosten voor de verduurzaming liggen nu compleet op het bord van de boer. Niemand maakt zich druk hoe alles betaald kan worden. De exploitatie moet zonder subsidie kunnen draaien anders heeft het systeem geen toekomst. Dan kan als we experimenteerruimte krijgen en de systemen doorontwikkelen zodat collega’s ook kunnen investeren.” Als voorbeeld noemt Stefan Thelosen de dikke fractie die overblijft. „De dikke fractie bevat 35 procent droge stof. Van een kuub dikke fractie kunnen we 100 kuub groen gas maken. Dat betekent dat je met ongeveer 10 kalveren een gezin een jaar lang van groen gas voorzien. Daar kun je de verduurzaming mee betalen en de ambities van demissionair minister Rob Jetten om in 2030 20 procent groen gas bij te mengen, waarmaken.”

Voorloper wordt doodloper

Volgens Stefan Thelosen gaat 1 juli 2024 nooit lukken. Hij heeft zich vastgebeten in de materie. „Ik ben er elke dag mee bezig anders raak je het spoor bijster. Het verhaal is niet meer uit te leggen. Aan burgers al helemaal niet”, benadrukt Stefan.

Waarom moet alles zo lang duren? Neem beslissingen zodat de kalverhouder vooruit kan. Met dit beleid wordt een voorloper een doodloper. „We staan nu al twee jaar stil met de innovatie. Dat is verloren tijd. En wat gebeurt er met de rest van de kalverhouders? Zijn er opties voor hen, buiten een luchtwasser? Het is toch te gek voor woorden als een integrale oplossing veel meer voordelen biedt”, vraagt Stefan Thelosen zich af.

Twee van hun vier kinderen willen het bedrijf overnemen. „Ik hoop op snelle beslissingen zodat we vooruit kunnen. Stoppen is de laatste optie.”

Bekijk hier de flyer toekomstbestendige kalverstallen