Mislukte oogsten op Schouwen-Duiveland: 'Verdienvermogen staat onder druk door tekort aan zoetwater'

Dit is het zoveelste jaar achtereen dat droogte leidt tot een forse depressie in oogst en verminderde productkwaliteit. 'Als er niets gebeurt, is er over vijf jaar geen akkerbouw meer vol te houden op het eiland', schrijft de lokale ZLTO-afdeling in een alarmerend bericht.

Te weinig zoet water

Met een gemiddelde temperatuur van 18,4 graden bevindt de zomer van 2023 zich in de top tien warmste zomers sinds het begin van de metingen van het KNMI. Met name juni was erg warm en droog: waar in een gemiddelde junimaand ongeveer 70 millimeter regen valt, bleef de regenmeter op Schouwen-Duiveland op minder dan 20 millimeter steken.

ASD: 'Met name een gebrek aan regen in de kiemperiode heeft grote gevolgen voor de groei van gewassen en de uiteindelijke oogst. Voor boeren op Schouwen-Duiveland is dit regentekort een extra groot probleem omdat het eiland volledig omringd is door zout water. Hierdoor kunnen zij hun akkers niet beregenen. Sommige agrariërs moesten noodgedwongen zoet water uit het Zoommeer halen en met vrachtwagens vervoeren naar hun akkers. Dat is op de lange termijn onbetaalbaar.'

Tegenvallend product

Ondanks alle inspanningen is de opbrengst aanzienlijk verminderd ten opzichte van voorgaande jaren. Door de droogte is bijvoorbeeld de groei van aardappelplanten stilgevallen. De daarop volgende regen in de zomermaanden heeft geleid tot doorwas en misvormde aardappelen. Hierdoor is het product moeilijk te verkopen. Naast de kwaliteit is ook de opbrengst drastisch afgenomen: de leden van ASD verwachten dit jaar tot 20 procent minder opbrengst.

Ook bij uienteelt is de situatie dramatisch, volgens ASD. 'Door het ontbreken van een zoetwatervoorziening is deze teelt langzaam aan het verdwijnen van Schouwen-Duiveland. Naast aardappelen en uien wordt op Schouwen-Duiveland elk jaar ook meer dan 1.200 hectare aan akkerbouwgroenten verbouwd. Verschillende boeren gaven aan dat de doperwtenoogst gehalveerd is ten opzichte van voorgaande jaren.'

Melkvee

De gevolgen zijn niet alleen merkbaar voor akkerbouwers, maar ook voor de melkveehouderijen en fruitteelt. De droogte leidt tot verminderde snijmaïs- en grasopbrengsten. Snijmaïs moet hierdoor ingekocht en aangevoerd worden naar Schouwen-Duiveland, schrijft ASD. De fruitteelt heeft een depressie in opbrengst van 15-20 procent. Daarnaast is er ook sprake van kwaliteitsverlies: de sortering is een stuk kleiner dan normaal.

Het tekort aan regen heeft ook geleid tot een toename van schimmels en plagen in gewassen. Dit resulteerde in hogere inzet en kosten voor gewasbeschermingsmiddelen. ASD: 'Voor boeren wordt het ook steeds moeilijker om te investeren of een verzekering af te sluiten.'

Aanvoer

Pieter de Ruijter, voorzitter van ASD gaf hierover aan: „Door klimaatverandering krijgen we steeds vaker te maken met weersextremen. Ons watersysteem is daar nog niet op ingericht. De zomer van 2023 laat wederom zien dat een tekort aan zoetwaterbeschikbaarheid leidt tot lagere opbrengsten en producten van mindere kwaliteit. Uit een onderzoek wat we in juni hebben gepresenteerd blijkt dat het verdienvermogen van de sector zwaar onder druk komt te staan wanneer er nu niet geïnvesteerd wordt in een betere zoetwatervoorziening”.

De Ruijter benadrukt niet alleen het belang van het bufferen van zoet water, maar juist ook externe aanvoer voor Schouwen-Duiveland om de lokale landbouw levensvatbaar te houden: „Elke seconde van het jaar stroomt 2,7 miljoen liter (zoet) regenwater de Noordzee in. Door de aanleg van een pijpleiding tussen Schouwen-Duiveland en het Haringvliet kan het eiland in de toekomst wel beschikken over een zoetwaterbron. Dat biedt perspectief aan de agrarische sector en maakt het voor de boeren op Schouwen-Duiveland mogelijk om de transitie naar een toekomstbestendige landbouw te realiseren op een van de meest vruchtbare akkerbouwgronden van Nederland.”